۴ دلیل برای شکست جاه‌طلبی‌های ترکیه و اردوغان در سوریه

خبیر کرج – بر کسی پوشیده نیست که ترکیه یک پای ثابت و مهم تحولات جاری در سوریه است. حتی در آغاز حمله تروریست ها و معارضین مسلح به شهرهای مختلف سوریه که در نهایت به تسخیر دمشق پایتخت این کشور و سقوط نظام سیاسی سوریه ختم شد نیز ترکیه حمایت های موثری را در ابعاد اطلاعاتی، تبلیغاتی و حتی میدانی از تروریست ها به عمل آورد و همچنان نیز می آورد.

در این راستا، به تازگی شاهد بوده ایم وزیر خارجه ترکیه(هاکان فیدان) به همراه رئیس سازمان اطلاعاتی این کشور(ابراهیم کالین)، به دمشق پایتخت سوریه سفر کردند و در عین حال، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز در موضع گیری معناداری به این مساله اشاره کرده که “اگر تحولات مرتبط با جنگ جهانی دوم رخ نمی‌داد، بخش هایی از خاک سوریه نظیر شهرهای حلب، حما و حمص، نظیر شهرهای غازی عنتب و استانبول، به عنوان شهرهای ترکیه باقی می ماندند و ما همچنان در یک کشور واحد بودیم.”

البته که اردوغان در مجموعه ای از دیگر موضع گیریهای خود نیز به طرق مختلف سرخوشی فزاینده اش از تحولات جاری در سوریه را ابراز کرده است. با این همه، تقریبا اغلب ناظران و صاحب نظران عرصه سیاست بین الملل نظیر جان میرشایمر استاد علوم سیاسی دانشگاه شیکاگو، تاکید دارند که این سرخوشی ها مقطعی و کوتاه مدت هستند و خیلی زود، ترکیه با واقعیت های ناخوشایندی به واسطه ماجراجویی‌های خود در خاک سوریه رو به رو خواهد شد. در همین راستا، مقام معظهم رهبری نیز اخیرا در جریان یکی از سخنرانی های خود به این مساله اشاره داشته‌اند که “به توفیق الهی، مناطق تصرف شده سوریه به وسیله جوانان غیور سوری آزاد خواهد شد”.

با این همه، جاه طلبی‌ها و سرخوشی های رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با محوریت سوریه، به 4 دلیل مهم و محوری، راه به جایی نخواهد برد و خیلی زود آنکارا با بن‌بست های جدی مواجه خواهد شد.

یک: سوریه و افشای تدریجی ماهیت حقیقی تحریر‌الشالم
“جاناتان اسپارو” تحلیلگر نشریه اسپکتیتور به تازگی در گزارشی معنادار، به این مساله اشاره داشته که چندان نباید گول ظاهر سازی های تکفیری های حاکم بر سوریه و به طور خاص شخص ابومحمد الجولانی را خورد. فردی که در گفتگو با رسانه های غربی سعی دارد تصویری میانه رو را از خود به نمایش بگذارد تا از این رهگذر، زمینه برای پذیرش و مشروعیت بین المللی او فراهم شود.

الجولانی و متحدانش پیشتر به مدت هفت سال در ادلب یک حکومت خودخوانده داشته اند که به زعم اسپارو، یک دیکتاتوری تمام عیار بوده و در آن کشتارهای بی‌حساب و کتاب و البته شکنجه زندانیان، اموری کاملا عادی بوده اند. از این رو، هیچ مانعی وجود ندارد که باور نکنیم الجولانی تجربه حکومت هفت ساله خود را این مرتبه در کل سوریه پیاده سازی نخواهد کرد. نکته قبال تامل اینکه حکومت الجولانی در آن دوران و حتی همین حالا، تا حد زیادی با کمک های دولت ترکیه و شخص اردوغان امکان وجود یافته است.

از این رو، با افشای تدریجی ماهیت حقیقی حکمرانی ابومحمد الجولانی و تکفیریهای متحد وی در سوریه، مردم این کشور انگیزه‌های جدی برای ایستادن در برابر دیکتاتوری آن ها خواهند داشت و در این میان، ترکیه به عنوان حامی اصلی تروریست های مسلح حاکم بر سوریه، با چالش های جدی و عدیده ای به ویژه ازحیث اوج گیری نارضایتی های مردم سوریه از رویکردها و سیاست آنکارا در قبال کشورشان رو به رو خواهد شد. این مساله می‌تواند پروژه جاه طلبانه اردوغان در مورد سوریه را به یک شکست واقعی برای وی تبدیل کند.

دو: واکنش جدی دولت های عربی به تحرکات ترکیه در سوریه
گروه تحریر الشام خود را یک گروه با رگه‌های اخوانی می داند. حمایت های قطر از این گروه نیز به همین دلیل رخ می دهند که دوحه تقویت جریان اخوانی در سطح منطقه را در راستای منافع خود ارزیابی می کند و البته که دولت ترکیه هم از این موضوع در راستای منافعش بهره برداری می کند. این در حالی است که کشورهای مهم در منطقه نظیر مصر، اردن، امارات و عربستان سعودی، به شدت با اوج گیری جریان اخوانی در سطح منطقه و به طور خاص در سوریه مشکل دارند.

به بیان ساده تر، این دسته از کشورها با گذشت زمان، به نحو جدی تری در برابر حاکمان کنونی سوریه و حامیان اصلی آن ها مخصوصا ترکیه خواهند ایستاد و البته که ظرفیت های قابل توجهی را نیز در این رابطه دارند. از این رو، تحرکات اردوغان و دولت ترکیه در سوریه از همین حالا با دقت از سوی دولت های عربی منطقه رصد می شود و آن ها اجازه نخواهند داد که نقشه مطلوب آنکارا در سوریه پیاده سازی شود.

سه: طمع ترکیه به خاک سوریه
به تازگی منابع مختلف گزارش می دهند که بر شدت حملات هوایی ترکیه به بخش هایی از خاک سوریه که آنکارا به آن ها چشم طمع دارد افزوده شده است. اساسا دیدگاه های نوعثمانی گری اردوغان و طیف متحدانش در قدرت نیز تا حد زیادی این گزاره را تایید می کند که آن ها به نوعی به دنبال ضمیمه کردن بخش هایی از خاک سوریه به ترکیه هستند. مواضع اخیر اردوغان در مورد شهرهای حلب، حمص و حما نیز باید در همین راستا ارزیابی شود.

این موضوع وقتی با انفعالِ تکفیری های حاکم بر سوریه رو به رو شود، مقاومت جدی مردم سوریه و تقویت حس ملی گرایی در میان آن ها را به دنبال خواهد داشت. در واقع، آن ها هم علیه تکفیری ها به پا خواهند خواست و هم در برابر جاه طلبی ها و چشم طمع ترکیه به خاک کشوشان می ایستند. موضوعی که به هیچ عنوان در راستای منافع ترکیه نیست. بگذریم که جامعه بین المللی نیز موضع مثبتی را در قبال تحرکات نامشروع ترکیه علیه سوریه اتخاذ نخواهد کرد.

چهار: خیانت ترکیه به ایران و روسیه
در ماجرای سقوط نظام سیاسی سابق سوریه، دولت ترکیه یک خیانت بزرگ را به روند مذاکراتی مورد توافق در قالب رایزنی های سه جانبه آستانه انجام داد. به بیان ساده تر، ترکیه به تعهدات خود در برابر ایران و روسیه عمل نکرد و زمینه را برای تجاوز تروریست ها به شهرهای مختلف سوریه و به طور خاص دمشق هموار کرد. همین مساله تا حد زیادی سبب می شود تا ترکیه در زمین سوریه، با دو مانع بزرگ به نام ایران روسیه مواجه باشد.

این موضوع مورد اشاره بسیاری از تحلیلگران از جمله “الکساندر دوگین” نظریه پرداز مشهور روسی نزدیک به پوتین نیز بوده است. معادله ای که در دراز مدت بحران های جدی و عدیده ای را برای ترکیه نوید می دهد و حتی طیف های مخالف با اردوغان در ترکیه نیز به صراحت به این مساله اشاره داشته و نسبت به آن هشدار داده‌اند.